هر روز با لطایف قرآنی

[مهین]

قرآن کریم سرآغاز همه نعمت ها

در سوره " الرحمن " که فهرست گونه ای از نعم خداوند است ، اولین نعمتی را که خداوند ذکر میکند نعمت قرآن است ؛ ( الرحمن * علّم القرآن ) (1) تعلیم قرآن ، آشنا شدن به قرآن ، نعمت فهمیدن قرآن سرآغاز نعمت های جهان هستی است. بعد کم کم سخن از بهشت و نعمت های ان است .(2).


حق تلاوت قرآن کریم

( الّذین ءاتیناهم الکتاب یتلونه حق تلاوته أولئک یؤمنون به )(3)

این تعبیر بسیار پر معناست و خطّ روشنی را برای ما در برابر قرآن کریم و کتب آسمانی مشخّص میسازد . زیرا مردم در برابر ایات الهی چند گروهند :

الف _ قشری گرایان که تمام اصرارشان بر ادای الفاظ و حروف از مخارج آن است . آن ها هماره در فکر وقف و وصل و حروف یرملون و شدّ و مدّ ند و کمترین اهمیتی به محتوا و معنا نمیدهند ، تا چه رسد به عمل کردن به آنها .

ب_ علم گرایان مه از الفاظ فراتر رفته و در معانی دقت می کنند و در ریزه کاری ها و نکات قرآن می اندیشند و از علوم آن آگاهند ، اما در عمل کردن ناکامند .

ج _ مومنان راستین که قران را کتاب عمل و برنامه ی کامل زندگی خود میشمارند . خواندن الفاظ و اندیشه در معانی و درک مفاهیم این کتاب بزرگ را مقدمه ای برای عمل می دانند . از این رو ، هنگام قرائت قرآن روح تازه ای در کالبد آن ها دمیده می شود .


در حدیثی از امام صادق (ع) در تفسیر این آیه چنین میخوانیم :

آیات آن را با دقت بخوانند و حقایق آن را درک کنند و به احکام آن عمل کنند و به وعده های آن امیدوار واز وعیده های آن ترسان باشند ، از داستان های آن عبرت بگیرند و به اوامرش گردن نهند و نواهی آن را بپذیرند . به خدا سوگند منظور فقط حفظ کردن آیات و خواندن حروف نیست ، آن ها حروف قرآن را حفظ کردند ، اما حدود آن را ضایع ساختند .
منظور این است که در آیات قرآن بیاندیشند و به احکامش عمل کنند . چنان که قرآن کریم می فرمایند : این کتاب پربرکت که ما بر تو نازل کردیم تا در آیاتش تدبّر کنند . (4)

gol
------------------------
1.الرحمن ، 21 2. اسرار عبادات ، ص 272
3. بقره ، 121 4. نمونه ، ج 1 ، ص 431

[مهین]

انگیزه های عبادت


انگیزه های گرایش به عبادت سه چیز است : ترس ، امید و محبت ؛ (( و فی الاخرة عذاب شدید و مغفرة من الله و رضوان )) (حدید ،20)

توده ی مردم از ترس جهنم یا شوق بهشت ، خداوند متعال را عبادت می کنند ، لیکن انسانهایی که معرفت کامل به ذات اقدس الهی دارند ، برپایه ی محبت و عشق خدا را می پرستند . زیرا حق متعال را جمیل علی الاطلاق می دانند و دلهایشان مجذوب او میشود . همان گونه که امیر المومنین (ع) فرمودند : (( ما عبدتک خوفا من نارک و لا طمعا فی جنتک بل وجدتک أهلا للعبادة فعبدتک ))( المیزان ج11،ص 174)

golgol

[ho$$ein]

خیلی جالب بود

[مهین]

عبادت هدف مخلوق نه خالق

از نظر قرآن کریم عبادت گرچه هدف آفرینش است ؛ (( و ما خلقت الجنژ و الانس الا لیعبون))( ذاریات ،56)
امااین هدف متوسط است نه نهایی . زیرا هدف برتر که عبادت نسبت به آن وسیله محسوب می شود رسیدن به مقام یقین است ؛ (( و اعبد ربّک حتّی یأتیک الیقین ))( حجر ، 99) و در هر صورت عبادت هدف مخلوق است نه هدف خالق ، ولذا چنین نیست که خداوند برای معبود شدن انسان را خلق کرده باشد تا با معصیت آنان به هدفش نرسیده باشد . چون خداوند سبحان غنی محض است و محال است بی نیاز محض کاری را برای رسیدن به هدفی انجام دهد. از این رو قرآن کریم می فرماید اگر همه انسان ها به خداوند کفر ورزند بر دامن کبریائیش گردی نخواهد نشست ؛ (( ان تکفروا انتم و من فی الارض جمیعا فان الله لغنیّ حمید ))

golgol

[مهین]

چهار بال الاخلاق ( عفو _صفح_ غفران _ رحمت )


چهار کلمه ی فوق چهار مرحله ی رفتاری را نشان می دهد که برحسب ارداه و تقوا و تسلط بر نفس ، انسان می تواند در برابر کسانی که به او بدی می کنند ، عکس العمل نشان دهد .

اولین گام "عفو" است که معنای آن گذشت و صرف نظر کردن از انتقام و تلافی است .کسی که عفو می کند ، ظاهرا صرف نظر کرده است ، اما معلوم نیست کدورت و رنجش قلبی اش به صورت اخم و ترشرویی در چهره اش ظاهر نشود .

" صفح " گام تکامل یافته تری است آثار رنجش را از صفحه ی صورت و دل پاک می کند . از این کامل تر مرحله ای است که به جای تلافی و انتقام به کسی که به ما ستم کرده ، احسان و انفاق کنیم که این گام را " غفران " می نامند و دست یازیدن بدان بسیار سخت است .

گام دیگر به عالی ترین مرحله ی انسانیت و اخلاق مانده و آن هم " رحمت " است . رحمت یعنی دلسوزی و کمک و مساعدت به محتاج .

در این مرحله ، نه تنها عفو و صفح نشان داده و به کسی که به ما بدی کرده ، خوبی می کنیم ، بلکه به حال وی دلسوزی می کنیم که چرا از مکارم اخلاق محروم شده و مرتکب اعمال ناشایست شده است .

در این زمینه به آیات زیر توجه کنید :
_در رابطه با همسر و فرزندان ( تغابن ، آیه 14)
_دعا به درگاه خدا ( بقره ، 286)
_وظیفه ی توانگری در برابر تهی دستان ( نور ، 22)
_وظیفه ی پیامبر در برابر اهل کتاب ( مائده ، 13 ؛ متدولوژی در قرآن ، ص 250 )

golgol

[مهین]

نیاز به موعظه در تمام عمـــــــــــر


از نظر قرآن کریم انسان در تمام مدت عمر نیازمند موعظه و پند و اندرز است ، چه کودک باشد ، چه کهنسال .
اما این که انسان در کودکی نیازمند به موعظه است ، نشانه اش موعظه ی لقمان (ع)به فرزندش است ((و إذ قال لقمان لابنه و هو یعظه ...)) ( لقمان ،13)

اما این که انسان در پیری و بزرگسالی نیازمند به موعظه است، دلیلش موعظه ی خداوند به حضرت نوح (ع) است : (( إنّی أعظک أن تکون من الجاهلین )) ( هود، 46)

golgol

[مهین]

انواع نیت ها و کارها


الف_ گروهی از مردم کار زشت انجام میدهند و خیال میکنند که کار خوب انجام میدهند ،(( قل هل ننبّئکم بالأخسرین أعمالا * الّذین ضلّ سعیهم فی الحیوة الدّنیا و هم یحسبون انّهم یحسبون صنعا )) (کهف103-104)

ب_ گروهی از مردم کار خوب انجام میدهند ، اما به دلیل ضعف ایمان ،به ریا مبتلا می شومند ؛(( لاتبطلوا صدقاتکم بالمّن و الأذی کالّذی ینفق ماله رئاء النّاس )) ( بقره 264)

ج_ گروهی از مردم کار خوب انجام نمی دهند ،اما علاقه دارند از آنها به کاری که نکرده اند ، تعریف شود؛(( و یحبّون أن یحمدوا بما لم یفعلوا )) ( آل عمران ، 18

د_ گروهی از مردم کار خوب انجام میدهند و دوست ندارند که از آنها تعریف شود ؛(( لا نرید منکم جزاء و لا شکورا ))( انسان ، 9)

golgol

[مهین]

رضایت از عمل یا از انسان


گاهی خداوند از عمل انسان راضی است و گاهی از خود او، تفاوت میان این دو مرحله بسیار است

الف_رضایت از اعمال ، مانند رضایت ار بیعت مومنان با پیامبر (ص) (( لقد رضی الله عن المومنین إذ یبایعونک تحت الشجرة))( فتح ، 1

ب_رضایت از خود انسان (( رضی الله عنهم و رضوا عنه )) ( مائده 119)

سرّ برتری رضایت از خود انسان نسبت به رضایت از اعمال او ، آن است که چه بسا دشمن انسان گاهی کار پسندیده ای میکند، در حالی که خود او محبوب انسان نیست . رضایت از کار او داریم ، اگرچه رضایت از خود او نداریم . رضایت خداوند از انسان درصورتی تحقق می پذیرد که انسان از تمامی مراتب کفر و فسق دوری کند. زیرا قرآن کریم میفرماید(( لا یرضی لعباده الکفر )) (زمر،7) ، (( و لا یرضی عن القوم الفاسقین )) ( توبه ،97)

[مهین]

صداقت جامع ترین صفت


((لیس البّر أن تولّوا وجوهکم ...أولئک الّذین صدقوا )) (بقره ،177)

قرآن کریم "ابرار " را به صفت " صداقت " می ستاید که جامع همه ی فضایل علمی و عملی است.زیرا راستگویان آنها هستند که این صفت جامع که تمام اخلاق فاضله از عفت ، شجاعت، حکمت و عدالت گرفته تا فروع آنها را شامل می شود .

از سویی انسان دارای سه جنبه است : اعتقاد ، عمل و گفتار .

موقعی که راستگو باشد ،هر سه بعد با هم موافق خواهند بود ؛ یعنی آنچه به جا می آورد ، همان است که میگوید و انچه می گوید ، همان است که به آن عقیده دارد.

از سوی دیگر ، انسان فطرتا در مقابل حق خاضع است و اگر چه در ظاهر آن را نپذیرد ، در باطن آن را قبول می کند . بنابر این ، وقتی حق را در باطن بپذیرد و راست گوید ، گفتار او هم مطابق با اعتقاد اوست و عمل او نیز مطابق با ان دو خواهند بود و به این ترتیب ایمان خالص ، اخلاق نیکو و عمل صالح دارد .

خداوند می فرماید: (( یا أیّها الذّین ءامنوا اتّقوا الله و کونوا مع الصادقین )) ( توبه ،119) و انحصاری که از جمله (( أولئک الذّین صدقوا )) استفاده می شود ، نیز این حقیقت را تایید می کند . زیرا مفاد آن چنین است که فقط ابرار و نیکان راستگویانند .( المیزان ،ج 1،ص429).

golgol

[مهین]

تفاوت اسلام با ایمان

(( قالت الأعراب ءامنّا قل لم تؤمنوا و لکن قولوا أسلمنا و لما یدخل الایمان فی قلوبکم

))(حجرات ،14)

تفاوت اسلام با ایمان در این است که اسلام شکل ظاهری قانونی دارد و هر کس شهادتین را بر زبان جاری کند ، در زمره ی مسلمانان وارد و احکام اسلام بر او جاری می شود ، ولی ایمان یک امر واقعی باطنی است و جایگاه آن قلب آدمی است ، نه زبان و ظاهر او .

اسلام آوردن اشخاص ممکن است انگیزه های مختلفی داشته باشد ، حتی انگیزه های مادی و منافع شخصی ، ولی ایمان آوردن حتما از انگیزه های معنوی برخوردار است .

با اسلام خون انسان محفوظ و ادای امانت او لازم و ازدواج با او حلال می شود ، ولی ثواب در برابر ایمان است و نیز به همین دلیل است که در بعضی روایات مفهوم اسلام منحصر به اقرار لفظی شمرده شده ، در حالی که ایمان توأم با عمل معرفی شده است ؛ (( الایمان اقرار و عمل و الاسلام اقرار بلا عمل ))

بنابر این ، میتوان گفت : نسبت میان ایمان و اسلام عموم و خصوص مطلق است ؛ یعنی هر مومنی مسلمان است ، ولی هر مسلمانی مومن نیست ، اما این تفاوت مفهومی در صورتی است که این دو واژه در برابر هم ذکر شوند اما اگر جداگانه ذکر شوند ، ممکن است هر دو در یک معنا بکار رفته باشد .( نمونه ، ج 22 ، ص 210 )

golgol