در رفتگی لگن چیست
نویسنده: دکتر مهرداد منصوری "متخصص ارتوپدی"
در رفتگی لگن به معنای خارج شدن سر استخوان ران از حفره استابولوم است. در رفتگی لگن تغییرات اساسی در بیومکانیک مفصل ران ایجاد کرده و راه رفتن فرد را دچار مشکل جدی میکند
مفصل ران از کنار هم قرار گرفتن دو استخوان تشکیل میشود. در بالا حفره استابولوم که جزئی از استخوان لگن خاصره است و در پایین سر استخوان ران که در داخل حفره استابولوم قرار گرفته است. سر استخوان ران بالاترین قسمت استخوان ران است که به شکل یک کره است. حفره استابولوم هم به شکل یک کاسه گود است.
قرار گرفتن سر گرد و کروی استخوان ران در درون حفره گود استابولوم پایداری ذاتی این مفصل را تامین میکند. با این حال کپسول مفصلی و رباط های بسیار محکمی که در اطراف مفصل ران قرار گرفته اند موجب افزایش این پایداری شده و احتمال در رفتگی این مفصل را کم میکنند. با وجود پایداری خوب مفصل ران باز هم در بعضی موارد این مفصل دچار دررفتگی میشود. مهمترین علل دررفتگی مفصل ران که به مفصل لگن هم معروف است عبارتند از
ضربه
ضربات بسیار شدید مانند تصادف اتومبیل و یا سقوط از ارتفاع میتواند موجب پاره شده کپسول مفصلی و رباط های اطراف مفصل و در رفتگی آن شود. همراه با این دررفتگی ممکن است شکستگی حفره استابولوم هم ایجاد شود. در حین در رفتگی ممکن است رگ های خونی سر استخوان ران تحت فشار قرار گرفته و مسدود شوند. این وضعیت میتواند منجر به نرسیدن خون به سر استخوان ران و نکروز و سیاه شدن آن شود. در رفتگی لگن باید به فوریت و بصورت اورژانس جااندازی شود. تاخیر در جااندازی ممکن است احتمال بروز نکروز یا سیاه شدن سر استخوان ران را افزایش دهد.
مادرزادی
گاهی اوقات در رفتگی لگن بصورت مادرزادی و از بدو تولد وجود دارد. در رفتگی مادرزادی سر استخوان ران بیماری است که اگر زود تشخیص داده شود میتواند به راحتی درمان شود و در صورت تاخیر در تشخیص و درمان عوارض و معلولیت های جدی برای بیمار بوجود آورد که تا آخر عمر با وی خواهد بود. در رفتگی مادرزادی لگن معمولا به علت تشکیل ناقص حفره استابولوم ایجاد میشود.
در زمان جنینی ممکن است این حفره گودی و شیب کافی را نداشته باشد و نتواند سر استخوان ران به به درستی در خود جای دهد. سر استخوان ران از حفره استابولوم خارج شده و در بیرون آن باقی میماند. گاهی اوقات این جابجایی مادرزادی سر استخوان ران بصورت دررفتگی کامل نبوده و به آن نیمه دررفتگی میگویند. در این موارد سر استخوان ران در جای درست خود در حفره استابولوم نبوده و کمی به بیرون و بالا جابجا میشود. این بیماران در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع در سنین 40-20 سالگی دچار آرتروز و ساییدگی لگن میشوند و تعداد زیادی از آنها نیار به تعویض مفصل لگن پیدا خواهند کرد.
عفونت مفصل
در عفونت مفصل ران حجم مایع مفصلی بشدت افزایش میاید. این افزایش حجم میتواند موجب افزایش فشار داخل مفصل و اتساع آن شود و بدنبال آن مفصل ران میتواند دچار دررفتگی شود. عفونت های مفصلی جزو اورژانس های اورتوپدی بوده و باید بسرعت درمان شوند.
بیماری های عصبی و عضلانی
بعضی بیماری های اعصاب مرکزی و یا محیطی میتوانند موجب فلج بعضی عضلات ناحیه لگن شوند. تعدادی از بیماری های عضلانی هم میتوانند این مشکل را بوجود آورند. این وضعیت میتواند موجب عدم تعادل و عدم هماهنگی در قدرت عضلات اطراف مفصل ران و لگن شود. در این حالت بر اثر نیروهای نامتقارنی که به مفصل ران وارد میشود ممکن است در رفتگی در مفصل ایجاد شود. این وضعیت بیشتر در کودکان دیده میشود.
در رفتگی مفصل مصنوعی لگن
یکی از عوارض عمل جراحی تعویض مفصل لگن دررفتگی مفصل مصنوعی است. این در رفتگی نیاز به جااندازی و در بعضی موارد نیاز به عمل جراحی جهت تعویض مفصل مصنوعی دارد.